Στις 8 Οκτωβρίου 1973, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος έκανε μία απρόσμενη κίνηση: διορίζει τον Σπύρο Μαρκεζίνη ως πρωθυπουργό σε μια προσπάθεια να φιλελευθεροποιήσει το καθεστώς του και να δείξει ότι προχωρά σε «δημοκρατικές» αλλαγές. Το «πείραμα Μαρκεζίνη», όπως έγινε γνωστό, είχε ως στόχο να προετοιμάσει τη χώρα για «ελεύθερες» εκλογές στις αρχές του 1974, να αμβλύνει την έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια και να προσελκύσει τη συμμετοχή των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων της Ελλάδας.
Στην πραγματικότητα όμως, η κίνηση αυτή δεν ήταν παρά μία προσπάθεια πολιτικής επιβίωσης του Παπαδόπουλου, ο οποίος ήδη έχανε την υποστήριξη από ισχυρές προσωπικότητες του στρατού, όπως ο Δημήτριος Ιωαννίδης, ο οποίος ήταν αρχηγός της ΕΣΑ και ως «αόρατος δικτάτορας», είχε αρχίσει να επεκτείνει τον έλεγχό του στις ένοπλες δυνάμεις και να αμφισβητεί ανοιχτά την εξουσία του Παπαδόπουλου.
Ο Μαρκεζίνης ανέλαβε τα καθήκοντά του υποστηρίζοντας ότι θέλει να οδηγήσει τη χώρα στη δημοκρατία με το τρίπτυχο «συγχώρεση-λήθη-δίκαιες εκλογές» και προσπαθώντας να προσελκύσει τους πολιτικούς αρχηγούς. Ωστόσο δεν βρήκε ιδιαίτερη ανταπόκριση από τον πολιτικό κόσμο που δεν είχε εμπιστοσύνη στις προθέσεις του δικτατορικού καθεστώτος.
Χαρακτηριστικά, ο αρχηγός της ΕΡΕ, Παναγιώτης Κανελλόπουλος δήλωσε ότι «δεν μπορεί να γεννηθεί εκ της τυραννίας η δημοκρατία» ενώ ο ηγέτης του Κέντρου, Γεώργιος Μαύρος έκανε λόγο για «ένα ευνουχισμένο Κοινοβούλιο». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος βρισκόταν στο Παρίσι, δεν έκανε απολύτως καμία δήλωση ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου, από την εξορία του Καναδά, ήταν αρνητικός, πιστεύοντας ότι οποιαδήποτε συμμετοχή θα σήμαινε νομιμοποίηση της δικτατορίας.
Το αποτυχημένο «πείραμα» του Μαρκεζίνη τερματίστηκε απότομα και οριστικά με την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η μαζική λαϊκή αντίσταση που εκφράστηκε μέσω της φοιτητικής κινητοποίησης όχι μόνο αμαύρωσε την εικόνα της κυβέρνησης, αλλά κατέστησε σαφές ότι η «φιλελευθεροποίηση» ήταν μία απλή βιτρίνα για τη συνέχιση της χούντας. Η κατάσταση έφτασε σε κρίσιμο σημείο και οδήγησε στην ανατροπή του Παπαδόπουλου και του Μαρκεζίνη από τον Δημήτριο Ιωαννίδη στις 25 Νοεμβρίου 1973.
Η αποτυχία του «πειράματος Μαρκεζίνη» δεν άφησε περιθώρια για άλλες κινήσεις. Το καθεστώς του Παπαδόπουλου οδηγήθηκε σε πλήρη αποσταθεροποίηση, καθώς η λαϊκή αντίδραση και η εξέγερση του Πολυτεχνείου σε συνδυασμό με την επάνοδο του στρατού στο προσκήνιο με την αιματηρή καταστολή επιβεβαίωσαν ότι το υποτιθέμενο «άνοιγμα προς τη δημοκρατία» δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένα φιάσκο πολιτικής επιβίωσης.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1822: Διεξάγεται η Ναυμαχία των Σπετσών, κατά την οποία ο ελληνικός στόλος, με 72 πλοία υπό την αρχηγία του Ανδρέα Μιαούλη, νικά τον τουρκικό, υπό τον Καρά Αλί. Ματαιώνεται ο ανεφοδιασμός των πολιορκημένων Τούρκων του Ναυπλίου.
1838: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εκφωνεί στην Πνύκα την περίφημη ομιλία του «Παραινέσεις προς τη νέα γενιά», απευθυνόμενος στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας. Η ομιλία του αποτελεί μια από τις πιο γνωστές στιγμές της δημόσιας παρουσίας του, όπου συνοψίζει τις σκέψεις του για την ελευθερία, την πατρίδα και τις αξίες που πρέπει να καθοδηγούν τη νέα γενιά του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
1871: Ξεσπά η μεγάλη πυρκαγιά του Σικάγο στον αχυρώνα του Πάτρικ και της Κάθριν Ο’Λίρι, καταστρέφοντας την πόλη για δύο μέρες. Ο απολογισμός της τραγωδίας είναι 200-300 νεκροί, 17.450 κτίρια κατεστραμμένα, 100.000 άστεγοι και ζημιές ύψους 200 εκατομμυρίων δολαρίων (ισοδύναμο με 4 δισεκατομμύρια σε σημερινά δεδομένα).
1912: Η απελευθέρωση της Λήμνου: Ο ελληνικός στόλος, υπό τη διοίκηση του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, απελευθερώνει τη Λήμνο κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Η νίκη αυτή εξασφαλίζει την κυριαρχία του Αιγαίου και δημιουργεί στρατηγικό πλεονέκτημα για τις μελλοντικές επιχειρήσεις στα νησιά και τα στενά των Δαρδανελίων.
1973: Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος, σε μία προσπάθεια φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος του, διορίζει πρωθυπουργό τον Σπύρο Μαρκεζίνη. Η κυβέρνησή του θα καταρρεύσει στις 25 Νοεμβρίου, οκτώ μέρες μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
1980: Ο Μπομπ Μάρλεϊ καταρρέει στη σκηνή και μεταφέρεται σε νοσοκομείο, όπου διαπιστώνεται ότι πάσχει από όγκο στον εγκέφαλο. Ο άνθρωπος που έκανε γνωστή τη ρέγγε μουσική σ’ όλο τον κόσμο, θα πεθάνει επτά μήνες αργότερα.
1998: Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται για πρώτη φορά σε Πορτογάλο, τον Ζοζέ Σαραμάγκου.
Γεννήσεις
1927 – Κώστας Ταχτσής, Έλληνας συγγραφέας
1958 – Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Γερμανίδα πολιτικός
1970 – Ματ Ντέιμον, Αμερικανός ηθοποιός
1985 – Bruno Mars, Αμερικανός τραγουδιστής
Θάνατοι
1580 – Ιερώνυμος Βολφ, Γερμανός oυμανιστής και φιλόλογος
1987 – Κωνσταντίνος Τσάτσος, Έλληνας πολιτικός
1992 – Βίλλυ Μπραντ, Γερμανός πολιτικός
2022 – Βασίλισσα Ελισάβετ Β’, Μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου
Σήμερα γιορτάζουν
Λωτ, Αβραάμ
