Στα μέσα του 20ου αιώνα, αρχίσαμε να εκτοξεύουμε στο διάστημα δορυφόρους που θα μας βοηθούσαν να προσδιορίσουμε την ακριβή περιφέρεια της Γης, 40.030 χιλιόμετρα.
Αλλά πάνω από 2.000 χρόνια νωρίτερα, στην αρχαία Ελλάδα, ένας άνθρωπος κατέληξε σχεδόν στον ίδιο ακριβώς αριθμό βάζοντας ένα ραβδί στο έδαφος.
Αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Ερατοσθένης, Έλληνας μαθηματικός και επικεφαλής της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Ο Ερατοσθένης, σύφμωνα με τον Independent, είχε ακούσει ότι στη Συήνη, μια πόλη νότια της Αλεξάνδρειας, δεν υπήρχαν κάθετες σκιές το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου. Ο ήλιος βρισκόταν ακριβώς πάνω από το κεφάλι και αναρωτήθηκε αν αυτό ίσχυε και στην Αλεξάνδρεια.
Έτσι, στις 21 Ιουνίου φύτεψε ένα ραβδί κατευθείαν στο έδαφος και περίμενε να δει αν θα έπεφτε σκιά το μεσημέρι. Αποδείχτηκε ότι υπήρχε μία. Και η μέτρησή της ήταν περίπου 7 μοίρες.
Τώρα, αν οι ακτίνες του ήλιου έρχονται υπό την ίδια γωνία την ίδια ώρα της ημέρας και ένα ραβδί στην Αλεξάνδρεια ρίχνει σκιά ενώ ένα ραβδί στη Συήνη όχι, αυτό πρέπει να σημαίνει ότι η επιφάνεια της Γης είναι κυρτή. Και ο Ερατοσθένης πιθανότατα το γνώριζε ήδη αυτό.
Η ιδέα της σφαιρικής Γης κυκλοφόρησε από τον Πυθαγόρα γύρω στο 500 π.Χ. και επικυρώθηκε από τον Αριστοτέλη μερικούς αιώνες αργότερα. Αν η Γη ήταν πράγματι σφαίρα, ο Ερατοσθένης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις παρατηρήσεις του για να υπολογίσει την περιφέρεια ολόκληρου του πλανήτη.
Δεδομένου ότι η διαφορά στο μήκος της σκιάς είναι 7 μοίρες στην Αλεξάνδρεια και τη Συήνη, αυτό σημαίνει ότι οι δύο πόλεις απέχουν μεταξύ τους 7 μοίρες στην επιφάνεια 360 μοιρών της Γης. Ο Ερατοσθένης προσέλαβε έναν άνθρωπο για να μετρήσει την απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων και έμαθε ότι απείχαν μεταξύ τους 5.000 στάδια, δηλαδή περίπου 800 χιλιόμετρα.
Στη συνέχεια, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει απλές αναλογίες για να βρει την περιφέρεια της Γης -7,2 μοίρες είναι το 1/50 των 360 μοιρών, οπότε 800 επί 50 ισούται με 40.000 χιλιόμετρα.
Και κάπως έτσι, ένας άνθρωπος πριν από 2.200 χρόνια βρήκε την περιφέρεια ολόκληρου του πλανήτη μας με ένα ραβδί και το μυαλό του.
