Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει και πάλι, μετά μια περίοδο στασιμότητας και διπλωματικών προκλήσεων, το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, για το οποίο η γειτονική Τουρκία εκφράζει έντονες αντιρρήσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, εντός των επομένων ημερών, μετά τις 10 Απριλίου, αναμένεται να εκδοθεί νέα σχετική NAVTEX από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού. Η NAVTEX (σύντμηση του Navigational Telex) είναι μια ειδική αγγελία που εκπέμπεται μέσω ραδιοσυχνότητας και ενημερώνει τους ναυτιλομένους για δραστηριότητες που πρόκειται να πραγματοποιηθούν σε συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές – όπως ασκήσεις, επιστημονικές έρευνες ή καιρικά φαινόμενα. Είναι ένα είδος «ειδοποίησης» προς όλα τα πλοία, που ενημερώνει ότι κάπου θα γίνει κάτι και πρέπει να προσέξουν.
Η συγκεκριμένη NAVTEX που θα εκδώσει η Αθήνα, αφορά την επιστροφή των ερευνητικών πλοίων σε διεθνή ύδατα ανατολικά της Κάσου και της Καρπάθου, ώστε να συνεχιστούν οι γεωφυσικές και τεχνικές έρευνες που απαιτούνται για την υποθαλάσσια σύνδεση του ηλεκτρικού καλωδίου μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Πρόκειται για ένα έργο στρατηγικής σημασίας, καθώς συνδέει ενεργειακά την Κύπρο με την ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Ελλάδας και ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής.
Εξασφαλισμένη η στήριξη από τη Γαλλία
Οι τεχνικές προετοιμασίες έχουν ολοκληρωθεί, ενώ η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει τη στήριξη των εταίρων της, και κυρίως της Γαλλίας. Και αυτό δεν είναι τυχαίο: την κατασκευή του έργου έχει αναλάβει η γαλλική εταιρεία Nexans, η οποία έχει ήδη επενδύσει σημαντικά ποσά. Παράλληλα έχει υποστεί οικονομική ζημία από την καθυστέρηση του έργου, κυρίως λόγω της στάσης της Τουρκίας.
Από τον Ιούλιο του 2024, το έργο είχε «παγώσει» λόγω των εντάσεων στην περιοχή εξαιτίας της παρεμβατικότητας των εξ ανατολών γειτόνων μας. Η Άγκυρα, με επιχείρημα το παράνομο μνημόνιο που έχει υπογράψει με τη Λιβύη για τη δημιουργία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στη Μεσόγειο, αμφισβητεί την ελληνική αρμοδιότητα στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. Αν και πρόκειται για διεθνή ύδατα – δηλαδή ανοιχτή θάλασσα που δεν ανήκει σε κανένα κράτος – η Τουρκία προσπαθεί να προβάλει αξιώσεις, υποστηρίζοντας ότι έχει δικαιώματα λόγω του τουρκολιβυκού «χάρτη».
Έρευνες υπό παρενόχληση – αλλά χωρίς παύση
Η αλήθεια είναι πως η παρουσία τουρκικών πολεμικών πλοίων ή η απειλή κλιμάκωσης λειτουργούν αποτρεπτικά και καθυστερούν την πρόοδο του έργου έως σήμερα. Τον περασμένο Ιούλιο, για παράδειγμα, η έντονη τουρκική αντίδραση είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή αναβολή των ερευνών. Παρά τα εμπόδια όμως, η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι η σημερινή διεθνής συγκυρία δημιουργεί ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον. Η Τουρκία έχει βρεθεί το τελευταίο διάστημα στο στόχαστρο πολλών δυτικών χωρών. Αιτία δεν είναι μόνο η επιθετική της στάση στη Μεσόγειο, αλλά και οι εσωτερικές εξελίξεις – με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη φυλάκιση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, που θεωρείται βασικός πολιτικός αντίπαλος του Ταγίπ Ερντογάν.
Παράλληλα, η σχέση της Τουρκίας με το Ισραήλ έχει επιδεινωθεί, ενώ παραμένουν οι εντάσεις με τις ΗΠΑ για το ζήτημα της συμμετοχής της στο πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35. Σε αυτό το πλαίσιο, μια ακόμα κίνηση έντασης από την Άγκυρα – ειδικά απέναντι σε ένα έργο που αφορά την ενέργεια – εκτιμάται ότι θα ενίσχυε την αρνητική εικόνα της Τουρκίας στα διεθνή φόρα.
Προετοιμασμένη η Αθήνα για όλα τα σενάρια
Στην Αθήνα πάντως υπάρχει επαγρύπνηση και σχέδιο για κάθε ενδεχόμενο. Το πιο ανησυχητικό σενάριο είναι να επιχειρήσει ξανά η Τουρκία να παρεμποδίσει τις έρευνες με τη χρήση πολεμικών πλοίων, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν. Ένα δεύτερο σενάριο που εξετάζεται είναι η έκδοση τουρκικών NAVTEX για άλλες περιοχές, σε μια προσπάθεια αντιπερισπασμού. Ήδη, την Παρασκευή εκδόθηκε τουρκική NAVTEX (321/25), που αφορά επιστημονικές έρευνες του πλοίου BILIM-2 σε περιοχές όπως ο Μαρμαράς, ο Ελλήσποντος, ο Βόσπορος, τα Στενά προς τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και το Αιγαίο. Η ελληνική πλευρά παρακολουθεί με προσοχή τέτοιες κινήσεις, καθώς, ακόμα κι αν πρόκειται για «επιστημονικές» αποστολές, δεν αποκλείεται να χρησιμοποιηθούν ως κάλυψη για ευρύτερους στόχους.
