Μπορεί η ταχεία ανάπτυξη και η χαμηλή ανεργία να μη συμβαδίζουν συνήθως με τη πτώση του πληθωρισμού, αλλά αυτή τη φορά έγινε η εξαίρεση στις ΗΠΑ. Αυτό συνέβη διότι μετά τη πανδημία, ο πληθωρισμός και η ανάπτυξη οδηγήθηκαν περισσότερο από τις διακυμάνσεις στη προσφορά αγαθών και υπηρεσιών παρά από τη ζήτηση, δηλαδή από τις δαπάνες των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης.
Σημειώνεται ότι η μεγαλύτερη ζήτηση τείνει να ωθήσει την ανάπτυξη και τις τιμές προς τα πάνω, ενώ αντίθετα η μεγαλύτερη προσφορά τείνει να ωθήσει την ανάπτυξη προς τα πάνω, ρίχνοντας όμως τις τιμές. Ωστόσο σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Goldman Sachs Jan Hatzius εδώ λειτούργησε κάπως διαφορετικά.
«Μια φυσική καταστροφή είναι καλύτερο μοντέλο από τους οικονομικούς κύκλους που βασίζονται στη ζήτηση της δεκαετίας του 1970 ή άλλους μεταπολεμικούς οικονομικούς κύκλους. Αυτό κατέστησε πολύ πιο εύκολο, με την ανάκαμψη της προσφοράς, να διατηρήσουμε την ανάπτυξη της παραγωγής σε καλό δρόμο, αλλά παρ’ όλα αυτά να μειώσουμε τον πληθωρισμό».
Έτσι, όπως εξηγεί ο οικονομικός συντάκτης της The Wall Street Joutnal, Greg Ip στις ΗΠΑ συνέβη το εξής:
- Πρώτον, ο πληθωρισμός μειώθηκε περισσότερο από το αναμενόμενο, πιθανότατα περίπου 3% στο τέλος του 2023.
- Δεύτερον, οι ΗΠΑ όχι μόνο απέφυγαν την ύφεση, αλλά αναπτύχθηκαν εντυπωσιακά 2,6%, σύμφωνα με τη Wall Street Journal. Αυτό ήταν πολύ καλύτερο από το 0,5% που είχαν προβλέψει τον Απρίλιο. Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε κοντά στο χαμηλό μισού αιώνα στο 3,7% αντί να ξεπεράσει το 4% όπως προέβλεπαν οι οικονομολόγοι.
Πως πέτυχαν όμως οι Αμερικανοί αυτόν τον άθλο;
Σύμφωνα με το αμερικανικό δημοσίευμα οι μεγάλες επιχειρήσεις αύξησαν την παραγωγή τους, οδηγώντας στην ανάκαμψη της προσφοράς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να επιβραδυνθεί η αύξηση των τιμών και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και να μειωθούν.
Υπενθυμίζεται ότι λόγω της πανδημίας οι επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στη ζήτηση που ακολούθησε, καθώς τους έλειπαν ανταλλακτικά, εργατικά χέρια, μεταφορική ικανότητα και γη. Γι΄ αυτό και είχαν εκτοξευτεί οι τιμές. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις δεν έμεναν άπραγες και έτσι ενίσχυσαν την παραγωγή με όλα τα δυνατά μέσα – άντληση κεφαλαίων, αναδιοργάνωση της παραγωγής και ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας.
Αεροπορικές εταιρείες: Προσλήψεις στα… αίθουσες ξενοδοχείων
Οι αεροπορικές εταιρείες των ΗΠΑ μετέφεραν 13% περισσότερους επιβάτες κατά τους πρώτους 10 μήνες του 2023 από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα, διατηρώντας τα αεροπορικά εισιτήρια φτηνότερα κατά 5% συγκριτικά με το 2022. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι τα καύσιμα ήταν φθηνότερα, αλλά και επειδή η εγχώρια χωρητικότητα αυξήθηκε ταχύτερα από τον αριθμό επιβατών, με αποτέλεσμα τα αεροπλάνα να είναι λιγότερο γεμάτα.
Σε εθνικό επίπεδο, οι αεροπορικές εταιρείες πρόσφεραν 91% περισσότερα μίλια θέσεων τον περασμένο Οκτώβριο σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2021 και 11% περισσότερα από ό,τι πριν από την πανδημία, σύμφωνα με το Τμήμα Μεταφορών.
Για να κάνει τους εργαζόμενους να έρχονται κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022, η εταιρεία έβαλε τηλεοράσεις σε εργοτάξια και σέρβιρε σνακ και μεσημεριανό γεύμα.
Όταν τα ταξίδια κατέρρευσαν το 2020, οι αεροπορικές εταιρείες κατήργησαν τα δρομολόγια, ενθαρρύνοντας το προσωπικό να συνταξιοδοτηθεί. Όταν όπως πέρασε η πανδημία, οι εταιρείες βρέθηκαν απροετοίμαστες, λόγω έλλειψης εργαζομένων. «Πάντα είχαμε έλλειψη αεροπλάνων και πυλών αναχώρησης. Μετά τη πανδημία, για πρώτη φορά είχαμε έλλειψη και σε ανθρώπους», δήλωσε ο Greg Muccio, επικεφαλής προσλήψεων στη Southwest Airlines.
Ξεκινώντας το 2022, η Southwest πραγματοποίησε εκδηλώσεις μαζικής στρατολόγησης, συχνά σε αίθουσες χορού ξενοδοχείων κοντά στα αεροδρόμιά της. Για να κάνει τη διαδικασία των προσλήψεων ταχύτερη, η Southwest διενεργούσε μερικές φορές ελέγχους ιστορικού και έλεγχο ναρκωτικών σε αυτές τις εκδηλώσεις.
Ως αποτέλεσμα, η Southwest αύξησε τη χωρητικότητα κατά περίπου 15% έως τον Σεπτέμβριο του 2023 σε σχέση με το 2022. Σημείωσε άνετα αριθμό ρεκόρ πτήσεων το Σαββατοκύριακο της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Από τον Οκτώβριο του 2023 είχε ήδη 74.000 υπαλλήλους, δηλαδή 19.000 περισσότερους από το 2021 και πολύ πιο πάνω τον προ πανδημίας αριθμό.
Οι μεγάλοι αερομεταφορείς προσέλαβαν τελικά περισσότερους από 12.000 πιλότους τόσο το 2022 όσο και το 2023, υπερδιπλάσιος από τον προπανδημικό ρυθμό, σύμφωνα με την FAPA.aero, μια εταιρεία παροχής συμβουλών πιλότων. Για να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους πιλότους που είχαν, ορισμένες αεροπορικές εταιρείες εκτόπισαν τη χωρητικότητα σε πιο πολυσύχναστα δρομολόγια και αντικατέστησαν μικρότερα αεροπλάνα με μεγαλύτερα.
Πετρέλαιο: «Κάναμε ό,τι μπορούσαμε με μια εξέδρα»
Στον χώρο του πετρελαίου τα προβλήματα είχαν να κάνουν με τις γεωπολιτικές εξελίξεις, καθώς μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι δυτικές χώρες διέκοψαν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου.
Μπορεί τα προηγούμενα χρόνια, οι αμερικανικές εταιρείες εξερεύνησης και παραγωγής συχνά να ανταποκρίθηκαν στις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου πραγματοποιώντας περισσότερες γεωτρήσεις σε σχηματισμούς σχιστόλιθου, ωστόστο τώρα ήταν πολύ διαφορετικά. Οι εταιρείες πετρελαίου, υπό την πίεση να ενισχύσουν τις αποδόσεις των μετόχων, αναμενόταν να περιορίσουν τις κεφαλαιουχικές δαπάνες και αντ’ αυτού να δώσουν προτεραιότητα στα μερίσματα και στις εξαγορές μετοχών.
Πολλές ιδιωτικές εξορυκτικές εταιρείες, ουσιαστικά ανενεργές, αποφάσισαν να αυξήσουν την παραγωγή τους. Κάποιες, όπως Elevation Resources, το έκαναν με τη μοναδική τους εξέδρα. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στη λεκάνη Permian του Δυτικού Τέξας και του Νέου Μεξικού, το πιο ενεργό κοίτασμα αργού στις ΗΠΑ.
Χρειάζονται περίπου έξι μήνες μετά τη γεώτρηση για την παραγωγή πετρελαίου, επομένως η εταιρεία δεν άρχισε να αυξάνει την παραγωγή μέχρι το 2022 , είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος Στίβεν Προύετ. Από το τέταρτο τρίμηνο του 2022, η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της εταιρείας αυξήθηκε κατά περίπου 1/3 σε περίπου 10.000 βαρέλια πετρελαίου και φυσικού αερίου την ημέρα, είπε ο Pruett, ρεκόρ της εταιρείας. Η Elevation άνοιξε 15 πηγάδια πέρυσι, από 12 το 2022. «Κάναμε ό,τι μπορούσαμε με αυτό το πρόγραμμα μιας εξέδρας», είπε.
Η παραγωγή αργού πετρελαίου στις ΗΠΑ σημείωσε μηνιαίο ρεκόρ τον Σεπτέμβριο. Για τους πρώτους 10 μήνες του 2023, ήταν κατά μέσο όρο 12,9 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Αυτό ήταν περίπου μισό εκατομμύριο περισσότερο από ό,τι είχε προβλέψει η Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών για το 2023, τον Ιανουάριο του 2022.
Η αγορά πετρελαίου είναι παγκόσμια, επομένως οι καταναλωτές των ΗΠΑ επωφελούνται μόνο έμμεσα από την υψηλότερη παραγωγή, όπως αναφέρει το αμερικανικό δημοσίευμα. Χωρίς την αυξημένη παραγωγή σχιστόλιθου των ΗΠΑ, οι κινήσεις της Ρωσίας και των χωρών του ΟΠΕΚ θα είχαν ωθήσει τις τιμές πετρελαίου ψηλότερα.
Στέγαση: «Στη βράση κολλάει το σίδερο»
Καθώς τα επιτόκια μειώθηκαν το 2020, η ζήτηση για νέες κατοικίες εκτινάχθηκε στα ύψη. Όταν τελείωσε η καραντίνα στις ΗΠΑ, πολλοί νεότεροι έφυγαν άρον άρον από τα πατρικά τους, αυξάνοντας τα ενοίκια και τις τιμές των σπιτιών.
Ειδικοί στον κλάδο προειδοποίησαν ότι η προσφορά νέων κατοικιών ήταν χρόνια πίσω. Οι κατασκευές ήταν υποτονικές από την ύφεση του 2007-09. Τα υλικά και οι εργάτες ήταν σε έλλειψη. Η γη δεν ήταν διαθέσιμη όπου οι άνθρωποι ήθελαν να ζήσουν.
Ωστόσο, πολλοί εργολάβοι ανάπτυξης συγκροτημάτων κατοικιών άρχισαν να φτιάχνουν πυρετωδώς κατοικίες για να επωφεληθούν από τα ραγδαία αυξανόμενα ενοίκια. «Οι άνθρωποι ήθελαν να έχουν ένα σπίτι», είπε ο Jesse McConnico της John Burns Research and Consulting, σύμβουλος ακινήτων.
«Στη βράση κολλάει το σίδερο», είπε στους επενδυτές ο Ric Campo, διευθύνων σύμβουλος της Camden Property Trust το 2021, επενδυτική εταιρεία ακινήτων.
Ενώ τους πρώτους μήνες του 2021, τα μεσιτικά γραφεία της Camden σε όλη τη λεγόμενη «Ζώνη του Ηλίου» μαράζωναν, ξαφνικά την άνοιξη, γέμισαν πελατεία. Μέχρι τα τέλη του 2021, οι νέες μισθώσεις στις 58.300 μονάδες της Camden ήταν 16,5% υψηλότερες από ό,τι το 2020. Με τα επιτόκια χαμηλά και τις κεφαλαιαγορές σε ανοδική πορεία, η Camden εξέδωσε μετοχές 1,3 δισ. δολ. το 2020 και το 2021 για να επεκτείνει τα νέα της κατασκευαστικά έργα.
Όπως οι περισσότεροι κατασκευαστές, η Camden έπρεπε να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις υλικών, εξοπλισμού και εργασίας. «Πρέπει να εργαστείτε σκληρά για να κάνετε τους ανθρώπους να έρθουν σε εσάς», είπε ο Campo, όπως με την έγκαιρη πληρωμή. «Έχουμε μια παλιά παροιμία: γρήγορη πληρωμή, γρήγοροι φίλοι». Για να κρατήσει τους εργαζόμενους να έρχονται κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022, η εταιρεία έβαλε τηλεοράσεις σε εργοτάξια και σέρβιρε σνακ και μεσημεριανό γεύμα.
Έτσι, από το 2020 έως το 2022, η Camden είχε ξεκινήσει πάνω από 2.000 σπίτια και διαμερίσματα, ενώ μια πολυκατοικία 420 σπιτιών στο Durham, N.C., άνοιξε έξι μήνες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα το 2023.
Συνολικά στις ΗΠΑ σημειώθηκε ρεκόρ στην κατασκευή σπιτιών φτάνοντας τα 439.000 το 2023, σύμφωνα με την RealPage, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις της McConnico θα ολοκληρωθούν άλλα 600.000 έως 650.000 φέτος. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα ενοίκια για νέες μισθώσεις έχουν σταματήσει να αυξάνονται, αναφέρει ο Greg Ip.
Στη Camden, τα νέα επιτόκια μίσθωσης μειώθηκαν κατά 3,3% το τέταρτο τρίμηνο έως τα τέλη Οκτωβρίου σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2022, ενώ σε νέα έργα, υπάρχουν προσφορές δωρεάν ενοικίου ενός μήνα.
Σύμφωνα μάλιστα με το αμερικανικό δημοσίευμα, ακόμη και όταν αποσυρθούν οι κατασκευαστές, η ροή κατασκευής των μονάδων που ξεκίνησε τα προηγούμενα χρόνια θα συνεχίσει να έρχεται στην αγορά, μειώνοντας την πίεση στα ενοίκια. Τα μέτρα για τον πληθωρισμό των κατοικιών παραμένουν υψηλά, αλλά η πτωτική πίεση θα πρέπει να αυξηθεί φέτος.
Τσιπάκια: 12ωρη εργασία, 4 μέρες την εβδομάδα
Η έλλειψη στα πολύτιμα τσιπάκια (ημιαγωγοί) ομολογουμένως ανέβασε τις τιμές πολλών προϊόντων που χρησιμοποιούν τσιπ, ιδιαίτερα των αυτοκινήτων. Η ικανότητα της αμερικανικής βιομηχανίας στα τσιπάκια να ενισχύει την παραγωγή βοήθησε στην αύξηση της προσφοράς.
Τα νέα οχήματα περιέχουν περισσότερα από 1.000 τσιπάκια — πιο απλά και πολύ φθηνότερα από τα τσιπάκια σε εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
Στην αρχή της πανδημίας, οι εταιρείες αυτοκινήτων, αναμένοντας παρατεταμένη πτώση πωλήσεων, ακύρωσαν τις παραγγελίες τσιπ. Οι προμηθευτές ανακατανείμουν αυτή τη χωρητικότητα σε άλλα προϊόντα, όπως ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι οποίοι τύγχαναν μεγάλης ζήτησης λόγω της θραύσης της εξ αποστάσεως εργασίας. Όταν οι εταιρείες αυτοκινήτων έκαναν τελικά νέες παραγγελίες, θα έπρεπε να περιμένουν, λόγω φόρτου.
Με λιγότερα αυτοκίνητα προς πώληση, οι τιμές εκτοξεύτηκαν μαζί με τα κέρδη. Αντιμετωπίζοντας τόσο μεγάλη ζήτηση, οι κατασκευαστές ημιαγωγών έπρεπε να αποφασίσουν εάν θα αυξήσουν τη χωρητικότητα. Οι περισσότερες εταιρείες αποφάσισαν ότι «το χαμένο πιθανό κέρδος από την έλλειψη διαθέσιμης ικανότητας παραγωγής είναι μεγαλύτερο από το μειονέκτημα εάν το κάνετε λάθος», δήλωσε η Stacy Rasgon, αναλύτρια ημιαγωγών στο Bernstein.
Όταν τον Οκτώβριο του 2021, η Vivek Jain έγινε επικεφαλής των επιχειρήσεων παραγωγής και εφοδιαστικής αλυσίδας στην Analog Devices, που παράγει περίπου 75.000 τύπους ημιαγωγών, παρουσίασε έναν οδικό χάρτη για την ενίσχυση της χωρητικότητας.
Ένας γρήγορος τρόπος ήταν η επέκταση της παραγωγής σε ένα εργοστάσιο παραγωγής στο Camas της Ουάσιγκτον, από πέντε σε επτά ημέρες την εβδομάδα. Δεδομένης της στενής αγοράς εργασίας, η Jain είπε, «νομίζαμε ότι θα ήταν αρκετά δύσκολο». Ωστόσο, οι εργαζόμενοι καλωσόρισαν την επιλογή της 12ωρης εργασίας τρεις ή τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, είπε, αντί για τη συνηθισμένη πενθήμερη εβδομάδα εργασίας.
Η εταιρεία αύξησε την ικανότητα σε εργοστάσια κατασκευής στο Beaverton, Ore., και Limerick της Ιρλανδίας, εγκαθιστώντας πρόσθετα εργαλεία κατασκευής τσιπ. Ορισμένοι κατασκευαστές εργαλείων που οι ίδιοι δεν είχαν μάρκες συμφώνησαν με την Analog να δίνουν προτεραιότητα ο ένας στις παραγγελίες του άλλου. «Ήταν μια καλή ανταλλαγή», είπε η Jain. Εκτιμά ότι η χωρητικότητα των ημιαγωγών είναι 40% υψηλότερη από ό,τι πριν από την πανδημία.
Έτσι, σύμφωνα με της Wall Street Journal για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, οι ελλείψεις chip έχουν σε μεγάλο βαθμό τελειώσει. Ως αποτέλεσμα, τα αποθέματα αυξάνονται και οι τιμές τον Δεκέμβριο του 2023 ήταν χαμηλότερες από ό,τι πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με την Cox Automotive.
Να κρατάμε μικρό καλάθι
Ωστόσο, ο Greg Ip, προειδοποιεί ότι η θεραπευτική πλευρά της προσφοράς έχει τα όριά της. Τα υψηλά επιτόκια, τα καλύτερα επίπεδα προσωπικού και η ψυχρότερη ζήτηση έχουν ανακουφίσει τον επείγοντα χαρακτήρα της ενίσχυσης των παραγωγικών δυνατοτήτων.
Ωστόσο, τα γεγονότα στο θαλάσσιο πέρασμα στην Ερυθρά Θάλασσα και η νέα προσάραξη ορισμένων αεροσκαφών Boeing υπενθυμίζουν ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού εξακολουθούν να είναι ευάλωτες. Ορισμένοι οικονομολόγοι εξακολουθούν να αναμένουν ύφεση. Αν και οι τιμές αυξάνονται πιο αργά, πολλοί άνθρωποι παραμένουν αναστατωμένοι επειδή πληρώνουν πολύ περισσότερα για αγαθά και υπηρεσίες από ό,τι πριν από τρία χρόνια, αναφέρει το αμερικανικό δημοσίευμα.
Ο πληθωρισμός, αν και πολύ χαμηλότερος από ό,τι πριν από ένα χρόνο, εξακολουθεί να είναι υψηλότερος από ό,τι το 2019 και οι μισθοί εξακολουθούν να αυξάνονται ταχύτερα από ό,τι είναι συμβατός με τον στόχο της Fed για πληθωρισμό 2%. Το αν ο πληθωρισμός θα μειωθεί περαιτέρω -και θα αποφευχθεί η ύφεση- θα είναι κυρίως ζήτημα ζήτησης. Πάντως, για τον Αμερικανό δημοσιογράφο, η προσφορά έχει κάνει το καθήκον της.
