Στις 8 Νοεμβρίου 1901, οι δρόμοι της Αθήνας βάφτηκαν με αίμα σε μια από τις πιο έντονες και συμβολικές συγκρούσεις στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας: τα «Ευαγγελικά». Ο λόγος; Μια απλή, αλλά τότε επαναστατική κίνηση: η μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική γλώσσα από τον Αλέξανδρο Πάλλη. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ασεβής και προκλητική από πολλούς συντηρητικούς κύκλους της εποχής, ενώ υποστηρίχθηκε από φιλελεύθερους και εκπαιδευτικούς που πίστευαν στη διάδοση της γνώσης σε γλώσσα κατανοητή για όλους τους Έλληνες.
Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν με διαδηλώσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας, όπου φοιτητές και συντηρητικοί πολίτες συγκρούστηκαν βίαια με τις δυνάμεις ασφαλείας. Οι ταραχές κατέληξαν με τραγικό απολογισμό: οχτώ νεκρούς και περίπου 80 τραυματίες, αποκαλύπτοντας τη βαθιά γλωσσική και κοινωνική πόλωση της εποχής. Παρά τον αιματηρό αυτό αγώνα, η καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας θα έρθει μόλις το 1976, 75 χρόνια αργότερα.
Η κοινωνική αναταραχή δεν τελείωσε εκεί. Δύο χρόνια μετά, το 1903, η μετάφραση της «Ορέστειας» του Αισχύλου στη δημοτική από τον καθηγητή Γεώργιο Σωτηριάδη άναψε νέα φωτιά. Το Βασιλικό Θέατρο στην Αθήνα έγινε το σκηνικό νέων ταραχών, που οδήγησαν σε τρεις νεκρούς και επτά τραυματίες. Οι αντιδράσεις στην αλλαγή της γλώσσας ήταν τόσο έντονες που έφεραν στην επιφάνεια μια κοινωνία που προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στον συντηρητισμό και τον εκσυγχρονισμό.
Τα γεγονότα του 1901 και 1903 είναι μέρος ενός βαθιά ριζωμένου προβλήματος στην ελληνική κοινωνία της εποχής, μιας κοινωνίας που έψαχνε την ταυτότητά της μετά από μια σειρά εθνικών αποτυχιών και ηττών. Οι ήττες του 1897 και η ταπεινωτική συνθήκη ειρήνης που ακολούθησε, είχαν αφήσει μια αίσθηση απογοήτευσης και οργής στον λαό, δημιουργώντας το τέλειο υπόβαθρο για τη σπίθα που χρειάζονταν οι «Ευαγγελικά» για να ανάψουν τη φλόγα του διχασμού.
Η ιστορία των «Ευαγγελικών» και της «Ορέστειας» δεν είχε μόνο να κάνει με τις αντιθέσεις γύρω από τη γλώσσα, αλλά και γενικότερα με την κοινωνία που βρισκόταν παγιδευμένη ανάμεσα στις παραδόσεις και σε προοδευτικές ιδέες, στο πλαίσιο της αναζήτησης της ταυτότητας και του μέλλοντος του ελληνικού κράτους.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1895: Ο Γερμανός φυσικός, Βίλχελμ Κόνραντ Ρέντγκεν, ανακαλύπτει τις ακτίνες Χ.
1901: Ξεσπούν βίαιες συγκρούσεις στην Αθήνα, γνωστές ως «Ευαγγελικά», λόγω της δημοσίευσης της μετάφρασης του Ευαγγελίου στη δημοτική γλώσσα από τον Αλέξανδρο Πάλλη. Η επέλαση του Ιππικού κατά των διαδηλωτών, κυρίως φοιτητών και συντηρητικών πολιτών, οδηγεί σε οκτώ νεκρούς και 80 τραυματίες. Οι ταραχές αυτές αναδεικνύουν τη γλωσσική και κοινωνική πόλωση της εποχής, ενώ η δημοτική γλώσσα θα αναγνωριστεί ως επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους μόλις 75 χρόνια αργότερα, το 1976.
1903: Δύο χρόνια μετά τα «Ευαγγελικά» ξεσπούν εκ νέου ταραχές, με αφορμή αυτή τη φορά την παράσταση του έργου «Ορέστεια» του Αισχύλου από το Βασιλικό Θέατρο, μεταφρασμένο στη δημοτική από τον καθηγητή Γεώργιο Σωτηριάδη. Το αποτέλεσμα των συγκρούσεων είναι 3 νεκροί και 7 τραυματίες.
1923: Ως «Πραξικόπημα της Μπυραρίας» θα μείνει στην ιστορία η αποτυχημένη προσπάθεια του Αδόλφου Χίτλερ να καταλάβει την εξουσία στη Γερμανία το διήμερο 8 και 9 Νοεμβρίου 1923.
1926: Ιδρύεται ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Ελλήνων Λευκωσίας ή ΑΠΟΕΛ.
1949: Ξεσπά στον Πειραιά επιδημία πολιομυελίτιδας και κλείνουν όλα τα νηπιαγωγεία.
1963: Στην Ελλάδα, ορκίζεται η πρώτη κυβέρνηση Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου ως πρωθυπουργό και υπουργό Παιδείας.
1972: Λήγει ο Τρίτος Πόλεμος του Βακαλάου, με επικράτηση των Ισλανδών, που χρησιμοποίησαν το μυστικό τους υπερόπλο, έναν μηχανισμό που έκοβε τα δίχτυα των Βρετανών ψαράδων, προκαλώντας τους ανυπολόγιστες ζημιές.
1977: Ο Μανόλης Ανδρόνικος ανακαλύπτει τον τάφο του Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππου στη Βεργίνα. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 20ου αιώνα.
1996: Ένα λεπτό κίτρινο σουηδικό γραμματόσημο του 19ου αιώνα πωλείται σε δημοπρασία για 2,26 εκατομμύρια δολάρια και έτσι γίνεται το πολυτιμότερο γραμματόσημο στον κόσμο.
1999: Με ένα «λαϊκό δικαστήριο» στην πλατεία Συντάγματος ξεκινά ο κύκλος των διαμαρτυριών ενάντια στην επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον στην Ελλάδα. Το «δικαστήριο», το οποίο οργανώνεται από την Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και το ΚΚΕ, καταδικάζει τον Κλίντον για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», εκφράζοντας την αντίθεση πολλών πολιτών και κομμάτων στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ιδιαίτερα για τον ρόλο τους στους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας. Οι διαδηλώσεις θα κορυφωθούν κατά την άφιξή του στην Αθήνα.
2016: Κόντρα στις προβλέψεις, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Ντόναλντ Τραμπ αναδεικνύεται 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ, επικρατώντας της υποψήφιας των Δημοκρατικών, Χίλαρι Κλίντον, στις εκλεκτορικές ψήφους, αν και συγκέντρωνει λιγότερες ψήφους από την αντίπαλό του σε εθνικό επίπεδο.
2021: Άγνωστος επιτίθεται σε αστυνομικό στις Κάννες με μαχαίρι, φωνάζοντας ότι το έκανε «στο όνομα του Προφήτη». Ο αστυνομικός δεν τραυματίζεται σοβαρά- ο δράστης πυροβολείται από άλλους αστυνομικούς και βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση.
Γεννήσεις
1847 – Μπραμ Στόκερ, ιρλανδός συγγραφέας, δημιουργός του θρυλικού μυθιστορήματος «Δράκουλας»
1895 – Φώτης Κόντογλου, έλληνας συγγραφέας και ζωγράφος, γνωστός για τα έργα του στην ελληνική τέχνη και λογοτεχνία
1922 – Κρίστιαν Μπάρναρντ, νοτιοαφρικανός χειρουργός, πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση καρδιάς
1935 – Αλέν Ντελόν, γάλλος ηθοποιός, εμβληματική φιγούρα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου
1935 – Στράτος Διονυσίου, έλληνας τραγουδιστής, από τις μεγαλύτερες φωνές του λαϊκού τραγουδιού
1953 – Γιώργος Σταθάκης, έλληνας πολιτικός, πρώην υπουργός και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ
Θάνατοι
1674 – Τζον Μίλτον, άγγλος ποιητής, γνωστός για το επικό ποίημα «Χαμένος Παράδεισος»
1986 – Βιατσεσλάβ Μόλοτοφ, ρώσος πολιτικός, στενός συνεργάτης του Στάλιν και δημιουργός του συμφώνου Μόλοτοφ-Ρίμπεντροπ
2005 – Αλέκος Αλεξανδράκης, έλληνας ηθοποιός, αγαπημένος του ελληνικού κινηματογράφου με σπουδαίους ρόλους σε δραματικές ταινίες
2020 – Άλεξ Τρέμπεκ, καναδική-αμερικανική τηλεοπτική προσωπικότητα, μακροχρόνιος οικοδεσπότης του τηλεπαιχνιδιού «Jeopardy!»
Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες
Διεθνής Ημέρα Ακτινολογίας
Ημέρα Αλληλεγγύης Μεσοφυλικών
Παγκόσμια Ημέρα Πολεοδομίας – Χωροταξίας
Σήμερα 8 Νοεμβρίου γιορτάζουν
Άγγελος, Αγγελική, Γαβριέλα, Γαβριήλ, Μικαέλα, Μιχαήλ, Ραφαήλ, Ταξιάρχης, Σταμάτης, Σταματίνα
