Σαν σήμερα, στις 9 Οκτωβρίου 1944, οι δύο πιο ισχυροί ηγέτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ και ο Ιωσήφ Στάλιν, συναντήθηκαν στη Μόσχα για να αποφασίσουν το μεταπολεμικό μέλλον των Βαλκανίων. Ανάμεσα σε κρυστάλλινα ποτήρια και καπνούς από πούρα, μια απλή χειρονομία πάνω σε ένα μικρό κομμάτι χαρτί (την περιβόητη «χαρτοπετσέτα») έκρινε την τύχη της Ελλάδας για δεκαετίες.
Ο Τσόρτσιλ, φοβούμενος την άνοδο της ελληνικής Αριστεράς, που είχε κυριαρχήσει στην Αντίσταση κατά των ναζί, ζήτησε από τον Στάλιν να συμφωνήσουν πως η Ελλάδα θα έμενε στη βρετανική σφαίρα επιρροής. Το χαρτί πάνω στο οποίο έγραψε τα ποσοστά, έμοιαζε αθώο: «90% για τη Βρετανία και 10% για τη Σοβιετική Ένωση», ενώ για άλλες βαλκανικές χώρες, όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία, τα ποσοστά ήταν αντιστρόφως ανάλογα. Ο Στάλιν, αρκούμενος στις επιρροές του στην Ανατολική Ευρώπη, συμφώνησε με ένα απλό νεύμα. Κι έτσι, η μοίρα της Ελλάδας σφραγίστηκε.
Η ελληνική πολιτική ηγεσία και το ΚΚΕ δεν είχαν ιδέα για το περιεχόμενο της συμφωνίας αυτής. Πίστευαν πως η σκληρή μάχη της Αντίστασης θα τους εξασφάλιζε έναν ρόλο στη μεταπολεμική Ελλάδα. Όμως, όταν οι Βρετανοί κατέφθασαν στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση, σύντομα έγινε ξεκάθαρο πως οι «συμμαχικές» δυνάμεις ήταν αποφασισμένες να διαλύσουν κάθε αριστερή αντίσταση, ανοίγοντας τον δρόμο για τον Εμφύλιο.
Η «Συμφωνία των Ποσοστών» ήταν το προοίμιο της μεταπολεμικής τραγωδίας που ακολούθησε. Η Αριστερά, που είχε δώσει το αίμα της στον αγώνα κατά του κατακτητή, βρέθηκε αντιμέτωπη με τις βρετανικές λόγχες και την τοπική άρχουσα τάξη, που επιδίωκε να ανακτήσει τον χαμένο έλεγχο. Η μάχη των Δεκεμβριανών, η Συμφωνία της Βάρκιζας και τελικά ο Εμφύλιος Πόλεμος ήταν οι συνέπειες αυτής της μοιραίας χειραψίας στη Μόσχα, που οδήγησε τη χώρα σε δεκαετίες διχασμού και βίας.
Η συμφωνία αυτή παραμένει μια σκοτεινή υπενθύμιση για το πώς οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής διαμόρφωσαν τα σύνορα, τις συμμαχίες και τις ζωές των λαών χωρίς κανένα ενδιαφέρον στη θέληση των ίδιων των λαών. Η Ελλάδα, αντί να αναγνωριστεί ως μια χώρα που είχε πολεμήσει σκληρά για την ελευθερία της, κατέληξε να γίνει το πρώτο πεδίο μάχης του Ψυχρού Πολέμου, πληρώνοντας ακριβά το τίμημα της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1831: Δολοφονείται ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος κυβερνήτης της ανεξάρτητης Ελλάδας (σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο).
1874: Ιδρύεται στη Βέρνη η Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση.
1902: Εγκαινιάζεται επισήμως η αθλητική δημοσιογραφία στην Ελλάδα. Η εφημερίδα «Αθήναι» ανακοινώνει ότι θα δημοσιεύει δωρεάν ανακοινώσεις των αθλητικών σωματείων, αν φυσικά έχει σχετική ενημέρωση από αυτά.
1912: Ο Ελληνικός Στόλος, υπό τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, καταλαμβάνει τη Λήμνο, εξασφαλίζοντας στρατηγικό πλεονέκτημα για την κυριαρχία στο Αιγαίο.
1912: Αρχίζει η μάχη του Σαρανταπόρου μεταξύ των ελληνικών και των οθωμανικών δυνάμεων, κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο.
1923: Με την αιτιολογία της απαγόρευσης των οινοπνευματωδών ποτών κλείνουν στην Κωνσταντινούπολη 5.000 καταστήματα, στην πλειοψηφία τους ελληνικά.
1931: Η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου περικόπτει τους μισθούς των δημόσιων υπαλλήλων κατά 4% των κατωτέρων και κατά 6% των ανωτέρων, λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της Ελλάδας.
1934: Δολοφονούνται στη Μασσαλία ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α’ της Γιουγκοσλαβίας και ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λουί Μπαρτού.
1944: Κατά τη διάρκεια συνάντησης των Ουίνστον Τσόρτσιλ και Ιωσήφ Στάλιν, στη Μόσχα, συμφωνείται να παραμείνει η Ελλάδα στη βρετανική σφαίρα επιρροής (Συμφωνία των Ποσοστών). Το περιεχόμενο της συμφωνίας το αγνοεί η ελληνική πολιτική ηγεσία, αλλά και η ηγεσία του ΚΚΕ.
1944: Γερμανικό αεροπλάνο βομβαρδίζει το Αστυνομικό Τμήμα του Αγίου Παντελεήμονα στην Αθήνα, τρεις ημέρες προτού εγκαταλείψουν την πόλη οι ναζί. Ο τραγικός απολογισμός είναι 6 νεκροί και 20 τραυματίες, ενώ 8 σπίτια καταρρέουν.
1967: Ο Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα, ο θρυλικός επαναστάτης και ηγετική μορφή της σοσιαλιστικής επανάστασης, εκτελείται στη ζούγκλα από τον βολιβιανό στρατό σε ηλικία 39 ετών. Ο Γκεβάρα είχε συλληφθεί μία ημέρα νωρίτερα από τις αμερικανικά υποστηριζόμενες βολιβιανές δυνάμεις, κατά τη διάρκεια μάχης με την αντάρτικη ομάδα του στη Βολιβία. Η εκτέλεσή του έγινε κατόπιν εντολής της βολιβιανής κυβέρνησης, με τα χέρια του να κόβονται ως απόδειξη του θανάτου του. Το σώμα του θάφτηκε σε έναν ανώνυμο τάφο, έως ότου ανακαλύφθηκε το 1997 και μεταφέρθηκε στην Κούβα, όπου ενταφιάστηκε με τιμές παρουσία του Φιντέλ Κάστρο και χιλιάδων Κουβανών. Ο θάνατός του μετατράπηκε σε σύμβολο αντίστασης κατά του ιμπεριαλισμού, ενισχύοντας τον θρύλο του ως επαναστάτη, ενώ η εμβληματική του εικόνα, αποτυπωμένη από τον φωτογράφο Αλμπέρτο Κόρντα, εξακολουθεί να κοσμεί αφίσες και μπλουζάκια σε όλο τον κόσμο.
1975: Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται στον Σοβιετικό πυρηνικό επιστήμονα, Αντρέι Ζαχάροφ. Θα το παραλάβει η σύζυγός του, Γέλενα Μπονέρ, καθώς στον ίδιο δεν επετράπη η έξοδος από τη χώρα.
1981: Καταργείται η θανατική ποινή στη Γαλλία.
Γεννήσεις
1907 – Ζακ Τατί, γάλλος σκηνοθέτης και ηθοποιός. Δημιουργός του αμίμητου κυρίου Ιλό, ο Ζακ Τατί άφησε το στίγμα του στον κινηματογράφο με το μοναδικό του στυλ, συνδυάζοντας σάτιρα, κωμωδία και κοινωνική κριτική.
1940 – Τζον Λένον, άγγλος μουσικός και τραγουδιστής. Ο Τζον Λένον υπήρξε μέλος του κορυφαίου συγκροτήματος «Beatles» και έντονος φιλειρηνιστής, που μετέφερε τα μηνύματα της αγάπης και της ειρήνης μέσα από τραγούδια όπως το θρυλικό «Imagine».
1962 – Νίκος Χατζηνικολάου, έλληνας δημοσιογράφος και ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους παρουσιαστές στην Ελλάδα.
1964 – Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, μεξικανός σκηνοθέτης. Γνωστός για τη μοναδική του ικανότητα να συνδυάζει το φανταστικό με το σκοτεινό, δημιουργώντας ατμοσφαιρικές ταινίες όπως το «Λαβύρινθος του Πάνα» και «Η μορφή του νερού», που του χάρισε και το Όσκαρ Σκηνοθεσίας.
1966 – Ντέιβιντ Κάμερον, άγγλος πολιτικός. Διετέλεσε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου από το 2010 έως το 2016 και έμεινε στην ιστορία ως ο ηγέτης που προκήρυξε το δημοψήφισμα για το Brexit.
1982 – Λεωνίδας Κουτσόπουλος, έλληνας σεφ. Έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό μέσα από την κριτική επιτροπή του MasterChef, ενώ έχει διακριθεί για την ικανότητά του να συνδυάζει παραδοσιακές γεύσεις με σύγχρονες τεχνικές στην ελληνική κουζίνα
Θάνατοι
1831 – Ιωάννης Καποδίστριας, Έλληνας πολιτικός. Υπήρξε ο πρώτος κυβερνήτης της σύγχρονης Ελλάδας και δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο, αφήνοντας πίσω του μια σύνθετη κληρονομιά και έναν διχασμένο λαό.
1974 – Όσκαρ Σίντλερ, γερμανός επιχειρηματίας. Έμεινε στην ιστορία για τη διάσωση περισσότερων από 1.200 Εβραίων κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, χρησιμοποιώντας το εργοστάσιό του ως καταφύγιο. Η ιστορία του απαθανατίστηκε στη συγκλονιστική ταινία «Η Λίστα του Σίντλερ».
2016 – Αντρέι Βάιντα, πολωνός σκηνοθέτης. Μία από τις σημαντικότερες μορφές του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, γνωστός για τις πολιτικά φορτισμένες ταινίες του, όπως το «Στάχτες και Διαμάντια» και το «Άνθρωπος από Μάρμαρο»
2018 – Κυριάκος Παπαδόπουλος, Υποπλοίαρχος του Λιμενικού Σώματος, κυβερνήτης του περιπολικού σκάφους ΠΛΣ 602 στη Μυτιλήνη, που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των επιχειρήσεων διάσωσης προσφύγων και μεταναστών, περισυλλέγοντας χιλιάδες ανθρώπους στο Αιγαίο. Για τη δράση του είχε τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών και την ελληνική πολιτεία. Το ντοκιμαντέρ «4.1 miles» στο οποίο «πρωταγωνίστησε» είχε διεκδικήσει το χρυσό αγαλματίδιο των Όσκαρ.
Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες
Παγκόσμια Ημέρα Ταχυδρομείων
Σήμερα γιορτάζουν
Λώτ, Αβραάμ
