Σε δυο κατηγορίες, ανάλογα με το πότε χτίστηκαν, χωρίζονται πλέον τα αυθαίρετα, ενώ αναθεωρείται – για άλλη μια φορά – όλο το σύστημα παρακολούθησης και κατεδάφισης νέων και παλιών αυθαιρέτων.
Σημειώνεται πως οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που ανεγέρθηκαν πριν από τον Ιούλιο του 2011 έχουν τη δυνατότητα για άλλα δυο χρόνια (έως τον Μάρτιο του 2026) να τα τακτοποιήσουν. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί πως αυτή η δυνατότητα – μέχρι στιγμής – δεν δίνεται για τα αυθαίρετα με πολύ μεγάλες παραβάσεις (σ.σ.: υπερβάσεις πάνω από 20% ως προς το ύψος, είτε πάνω από 40% ως προς την κάλυψη και τη δόμηση) που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5.
Τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά τον Ιούλιο του 2011 δεν μπορούν να τακτοποιηθούν. Οι ιδιοκτήτες αυτών των αυθαιρέτων θα πρέπει είτε να πληρώσουν πολύ μεγάλα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης είτε να προχωρήσουν σε οριστική κατεδάφισή τους.
«ΤΑ ΝΕΑ» με τη βοήθεια της τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού Γραμματής Μπακλατσή παρουσιάζουν μέσα από 23 ερωτήσεις – απαντήσεις όλες τις απαραίτητες πληροφορίες προκειμένου ιδιοκτήτες αυθαιρέτων να ξέρουν πώς θα κινηθούν μέσα στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται.
Σημειώνεται πως μέχρι την ερχόμενη Δευτέρα 15 Απριλίου 2024 είναι σε εξέλιξη η διαβούλευση για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την καταστολή της αυθαίρετης δόμησης, την ενίσχυση της προστασίας των υδάτων, των δασών και ευρύτατα του φυσικού περιβάλλοντος, τη δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών αστικών περιοχών και τη μείωση του ενεργειακού κόστους των ευάλωτων νοικοκυριών με περαιτέρω ενίσχυση και εκσυγχρονισμό των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
20+3 ερωτήσεις – απαντήσεις με όλες τις πληροφορίες Ποια αυθαίρετα θα κατεδαφίζονται αμέσως με βάση τον νέο σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος;
Θα κατεδαφίζεται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα το σύνολο των νέων χωρίς άδεια αυθαίρετων κατασκευών που ανεγέρθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2024. Ακολουθεί το σύνολο των αυθαίρετων κατασκευών που κατασκευάστηκαν μετά την 28η Ιουλίου 2011, και στη συνέχεια όλα τα αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δεν υπάγονται ή δεν έχουν υπαχθεί νομίμως σε διατάξεις περί αναβολής επιβολής κυρώσεων.
Τι ισχύει για όσους έχουν αυθαίρετα που έχουν ανεγερθεί μέχρι τον Ιούλιο του 2011 και δεν έχουν ακόμη τακτοποιηθεί;
Οι ιδιοκτήτες αυτών των αυθαιρέτων έχουν προθεσμία δύο ετών, μέχρι το τέλος Μαρτίου 2026, να τακτοποιήσουν παλιές αυθαιρεσίες σε κτίσματα που έκτισαν μέχρι τον Ιούλιο του 2011. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να απευθυνθούν σε μηχανικό προκειμένου να υπαχθούν στον τελευταίο νόμο περί αυθαιρέτων (ν. 4495/2017) και να τακτοποιήσουν τις αυθαιρεσίες.
Και αυτοί που έχτισαν μετά τον Ιούλιο του 2011;
Αυτοί δεν θα μπορούν να προβούν σε τακτοποίησή τους. Δύο είναι οι επιλογές που έχουν: είτε να πληρώνουν τσουχτερό πρόστιμο διατήρησης, είτε να προχωρήσουν σε οριστική κατεδάφιση.
Τι ισχύει για τα αυθαίρετα με μεγάλες παραβάσεις – αυτά που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5;
Για τα αυθαίρετα που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία έχει σταματήσει η διαδικασία της τακτοποίησής τους. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά το τελευταίο διάστημα, από δηλώσεις στελεχών του ΥΠΕΝ, δεν πρόκειται να επανέλθει η σχετική ρύθμιση για την τακτοποίησή τους, μέχρις ότου υλοποιηθεί η κατεδάφιση αυθαιρέτων που κρίθηκαν και θα κριθούν κατεδαφιστέα. Στη συνέχεια, οι όποιες τακτοποιήσεις υλοποιηθούν, θα γίνουν με γνώμονα το πολεοδομικό ισοζύγιο.
Πότε θεωρείται ολοκληρωμένη η τακτοποίηση αυθαιρέτων;
Οι ιδιοκτήτες που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν έχει ολοκληρωθεί η Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας τους.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη μεταβίβαση αυτών των ακινήτων;
Είναι δύο: η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Πώς υπολογίζονται τα πρόστιμα για τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν πριν από τον Ιούλιο του 2011;
Υπολογίζονται ανάλογα με το εμβαδόν, τη χρονολογία ανέγερσης και την αντικειμενική αξία.
Τι ισχύει εδώ για τις προσαυξήσεις των προστίμων;
Πλέον, τα πρόστιμα προσαυξάνονται κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.
Πώς θα εντοπίζονται τα νέα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά το 2011 με βάση τον νέο σχεδιασμό του ΥΠΕΝ;
Ο εντοπισμός των νέων αυθαιρέτων θα γίνεται με βάση αεροφωτογραφίες, οι οποίες θα λαμβάνονται από δορυφόρο και σε συσχετισμό με το σύστημα «e-άδειες» καθώς και πλατφόρμα καταγγελιών.
Με ποιον τρόπο θα γίνεται καταγγελία από πολίτες;
Θα γίνεται στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα όπου θα καταχωρίζονται οι πολεοδομικές παρανομίες.
Τι προβλέπεται για την καταγγελία για ακίνητο σε εκτός σχεδίου περιοχή;
Αν η καταγγελία αφορά ακίνητο που βρίσκεται σε εκτός σχεδίου ή εντός οικισμού περιοχή, αυτή θα πρέπει να συνοδεύεται υποχρεωτικά από τεκμηριωμένη Τεχνική Εκθεση Μηχανικού για τη στοιχειοθέτηση της καταγγελίας. Εφόσον ο έλεγχος πραγματοποιείται κατόπιν καταγγελίας, αφορά μόνο το τμήμα του ακινήτου για το οποίο έγινε η καταγγελία.
Θα υπάρχει χρηματική επιβάρυνση που θα συνοδεύει την καταγγελία;
Ναι. Θα υπάρχει παράβολο ύψους 300 ευρώ. Το παράβολο θα επιστρέφεται στον καταγγέλλοντα εάν η πληροφορία επαληθευθεί από τους ελεγκτές δόμησης.
Πώς θα γίνονται οι προσφυγές;
Κατά της έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης θα μπορεί να ασκήσει προσφυγή στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων Β’ εντός 10 ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο. Η προσφυγή θα πρέπει να συνοδεύεται από αποδεικτικό καταβολής υπέρ του «Πράσινου Ταμείου» παραβόλου, το οποίο θα επιστρέφεται σε περίπτωση που η προσφυγή γίνει δεκτή, εν όλω ή εν μέρει.
Ποιο θα είναι το ύψος του αποδεικτικού;
Θα είναι 200 ευρώ για παραβάσεις επιφανείας έως 30 τετραγωνικών μέτρων, 500 ευρώ για παραβάσεις έως 80 τετραγωνικών μέτρων και 1.000 ευρώ για παραβάσεις άνω των 80 τετραγωνικών μέτρων.
Τι θα ισχύσει για τις κατεδαφίσεις και τις κυρώσεις;
Ο αυθαιρετούχος από τη στιγμή που θα γίνει η αυτοψία θα έχει περιθώριο 10 ημερών για να αποδείξει τη νομιμότητα της κατασκευής. Διαφορετικά θα εκδίδεται πρωτόκολλο κατεδάφισης. Θα δίνεται ωστόσο δυνατότητα προσφυγής κατά του πρωτοκόλλου κατεδάφισης στο Εφετείο, που θα πρέπει να εξετάσει την υπόθεση και να εκδώσει απόφαση εντός δυόμισι μηνών.
Πώς θα υπολογίζονται τα πρόστιμα ανέγερσης και μη έγκαιρης κατεδάφισης;
Το πρόστιμο ανέγερσης θα είναι ίσο με την αξία του αυθαιρέτου επί του συντελεστή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Η αξία του αυθαιρέτου υπολογίζεται ως το γινόμενο της επιφανείας του, πολλαπλασιαζόμενης επί της τιμής ζώνης της περιοχής του ακινήτου, όπως αυτή ισχύει κατά την ημερομηνία της παράβασης.
Ποιο θα είναι το ελάχιστο ύψος του προστίμου;
Το ελάχιστο πρόστιμο ανέγερσης θα κυμαίνεται (ανάλογα την περίπτωση) από 250 έως 1.500 ευρώ.
Τι άλλες κυρώσεις προβλέπονται;
Εκτός από την κατεδάφιση θα επιβάλλονται επίσης πρόστιμα ανέγερσης και μη έγκαιρης κατεδάφισης, ποινικές κυρώσεις, αναστολή της άδειας λειτουργίας της οικονομικής δραστηριότητας και διακοπή ρευματοδότησης.
Τι θα ισχύει στην περίπτωση οικειοθελούς κατεδάφισης;
Θα διαγράφεται το 50% του προστίμου ανέγερσης, ενώ θα παύει και η ποινική δίωξη. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης προβεί στην κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών μετά την παρέλευση της προθεσμίας τα πρόστιμα ανέγερσης θα μειώνονται ανάλογα με το πότε θα γίνει η κατεδάφιση.
Πώς θα καταβάλλονται τα πρόστιμα;
Τα πρόστιμα ανέγερσης των αυθαιρέτων καταβάλλονται από τον υπόχρεο σε 30 ισόποσες μηνιαίες δόσεις, και τα πρόστιμα μη έγκαιρης κατεδάφισης σε 12 μηνιαίες δόσεις, από τις οποίες η πρώτη μέσα στον επόμενο μήνα από τη βεβαίωση του προστίμου στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία.
Η έκπτωση, η απομείωση και η προσφυγή Θα υπάρχει κάποια έκπτωση;
Στην περίπτωση που το οφειλόμενο ποσό εξοφληθεί ολόκληρο εντός του πρώτου μηνός από τη βεβαίωση θα παρέχεται έκπτωση 30%.
Πού δεν θα εφαρμόζεται η απομείωση των προστίμων;
Η απομείωση των προστίμων δεν θα εφαρμόζεται στις περιπτώσεις αυθαιρέτων σε δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, στον αιγιαλό, την παραλία κ.λπ., σε προστατευόμενες περιοχές Natura και σε περιπτώσεις εργασιών που εκτελούνται επ’ αυτοφώρω.
Σε ποια περίπτωση δεν υπάρχει η δυνατότητα για προσφυγή;
Προσφυγή δεν θα γίνεται στην περίπτωση που κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί πως εκτελούνται οικοδομικές εργασίες, δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα έργου και ότι πρόκειται για αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές στη ζώνη λιμένα ή εφαρμόζεται διαδικασία για την έκδοση πρωτοκόλλου κατεδάφισης.
