Σαν σήμερα 4 Δεκεμβρίου: Η δεύτερη ημέρα των «Δεκεμβριανών» και η κήρυξη στρατιωτικού νόμου από τον Σκόμπι

Η 4η Δεκεμβρίου 1944 σηματοδοτεί μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ελληνικής ιστορίας, καθώς η Αθήνα βυθίζεται ακόμα βαθύτερα στον Εθνικό διχασμό. Μετά τη φονική διαδήλωση της 3ης Δεκεμβρίου, που άφησε δεκάδες νεκρούς στους δρόμους της πρωτεύουσας, η επόμενη μέρα βρίσκει την πόλη σε αναβρασμό. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, ενώ οι συγκρούσεις κλιμακώνονται με θανάσιμα αποτελέσματα.

Την προηγούμενη ημέρα, μια ειρηνική διαδήλωση του ΕΑΜ στο Σύνταγμα κατέληξε σε σφαγή, όταν οι αστυνομικές δυνάμεις και Βρετανοί στρατιώτες άνοιξαν πυρ στο πλήθος με απολογισμό 28 νεκρούς, μεταξύ των οποίων έφηβοι και γυναίκες. Το πρωινό εκείνης της Κυριακής, περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Σύνταγμα για να διαδηλώσουν κατά των απαιτήσεων αφοπλισμού του ΕΛΑΣ, της στρατιωτικής πτέρυγας του ΕΑΜ, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Ζήτω ο Τσώρτσιλ» και «Ζήτω ο Στάλιν».

Όλα άλλαξαν, όμως, όταν το πλήθος πλησίασε τη Βουλή και οι αστυνομικές δυνάμεις, σύμφωνα με μαρτυρίες, έλαβαν εντολή να ανοίξουν πυρ. Πυροβολισμοί ακούστηκαν από τις ταράτσες της Βουλής και του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Βρετανοί (οι οποίοι υπό την ηγεσία του στρατηγού Ρόναλντ Σκόμπι, είχαν φτάσει στην Ελλάδα για να υποστηρίξουν την αποκατάσταση της μοναρχίας και την επαναφορά της τάξης) ως αρχηγείο. Η σφαγή διήρκεσε περίπου μισή ώρα και προκάλεσε χάος, σοκ και πανικό.

Ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος, τότε μόλις 16 ετών, θυμάται σε παλιότερο άρθρο του Guardian: «Μπορώ να δω ακόμη το αίμα να ρέει, τα σώματα που κείτονταν στους δρόμους, το σοκ και την απόγνωση. Ήμουν βέβαιος ότι θα νικούσαμε, αλλά η σφαγή αυτή έδειξε ότι το μέλλον θα ήταν σκοτεινό».

Την επομένη, το ΕΑΜ διοργανώνει γενική απεργία και νέα μεγάλη διαδήλωση διαμαρτυρίας για τα θύματα της προηγούμενης ημέρας. Η νεκρώσιμη ακολουθία στη Μητρόπολη Αθηνών μετατρέπεται σε πορεία προς το Σύνταγμα, με χιλιάδες πολίτες να φωνάζουν συνθήματα κατά της καταπίεσης. Στην κεφαλή της πομπής, τρεις μαυροφορεμένες γυναίκες κρατούν ένα πανό που γράφει: «Όταν ο Λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα».

Η πορεία, ωστόσο, βάφεται ξανά με αίμα. Πυροβολισμοί από ταράτσες ξενοδοχείων και από μέλη της οργάνωσης Χ σκορπούν τον θάνατο, με αποτέλεσμα περίπου 40 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. Η κατάσταση βγαίνει εκτός ελέγχου, ενώ οι μάχες στους δρόμους γενικεύονται.

Η ένταση φτάνει στο αποκορύφωμα, όταν ο Βρετανός στρατηγός Σκόμπι, έχοντας λάβει εντολές από τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, κηρύσσει στρατιωτικό νόμο στην Αθήνα. Η πόλη γεμίζει με στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ βρετανικά τανκ και αεροπλάνα καταλαμβάνουν θέσεις-κλειδιά. Η σύγκρουση αποκτά πλέον χαρακτηριστικά ανοιχτού πολέμου.

Ο ΕΛΑΣ, από την πλευρά του, ξεκινά αντεπιθέσεις κατά αστυνομικών τμημάτων, παραστρατιωτικών οργανώσεων και κυβερνητικών δυνάμεων, ενώ οι μάχες επεκτείνονται στις γειτονιές της Αθήνας. Η πόλη μετατρέπεται σε ένα πεδίο πολέμου, με τους Αθηναίους να βρίσκονται παγιδευμένοι ανάμεσα σε δύο πυρά.

Τα γεγονότα της 4ης Δεκεμβρίου ήταν μόνο η αρχή ενός εφιαλτικού Δεκέμβρη που έμελλε να σημαδέψει την πορεία της χώρας. Οι Βρετανοί και οι κυβερνητικές δυνάμεις από τη μία πλευρά, και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ από την άλλη, οδηγούνται σε μια μετωπική σύγκρουση, που άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς και έφερε την πρωτεύουσα (μόλις δύο μήνες μετά την απελευθέρωσή της από τους Γε

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

771: Πεθαίνει ο βασιλιάς της Αυστρασίας, Καρλομάνος Α΄, αφήνοντας τον αδελφό του, Καρλομάγνο, βασιλιά ολόκληρης της Φραγκίας.

1259: Οι βασιλείς Λουδοβίκος Θ’ της Γαλλίας και Ερρίκος Γ’ της Αγγλίας συμφωνούν με τη Συνθήκη των Παρισίων, κατά την οποία ο δεύτερος παραιτείται από τις αξιώσεις του στα ελεγχόμενα από τους Γάλλους εδάφη στην ηπειρωτική Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Νορμανδίας) σε αντάλλαγμα για την απόσυρση της υποστήριξης του πρώτου στους Άγγλους επαναστάτες.

1791: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της βρετανικής εφημερίδας «Observer». Πρόκειται για την πιο παλιά κυριακάτικη εφημερίδα στον κόσμο.

1881: Εκδίδεται το πρώτο φύλλο των «Los Angeles Times», μιας από τις πιο εμβληματικές αμερικανικές εφημερίδες.

1913: Υπογράφεται στη Φλωρεντία από τις Μεγάλες Δυνάμεις το ομώνυμο πρωτόκολλο, με το οποίο καθορίζονται τα σύνορα του νεοδημιουργηθέντος αλβανικού κράτους. Στους όρους του περιλαμβάνεται και η απόδοση της Βορείου Ηπείρου (περιοχές Χειμάρρας, Αγίων Σαράντα, Δελβίνου, Τεπελενίου και Αργυροκάστρου) από την Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες μετέχουν στη συνδιάσκεψη (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Γερμανία, Αυστροουγγαρία), θέτουν ως μοναδικό κριτήριο γι’ αυτή τους την απόφαση τη γλώσσα.

1920: Στο Μιλάνο σημειώνεται αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά Κωνσταντίνου. Οι συλληφθέντες καταθέτουν ότι διατελούσαν σε επαφή και με άλλους συνενόχους και σκόπευαν να τοποθετήσουν βόμβες στην αμαξοστοιχία, στην οποία επέβαινε ο βασιλιάς.

1944: Διοργανώνεται μεγάλη διαδήλωση διαμαρτυρίας στην Αθήνα για τα θύματα της 3ης Δεκεμβρίου 1944. Ακολουθούν νέα επεισόδια και συμπλοκές, με 40 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Ο Ρόναλντ Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο στην ελληνική πρωτεύουσα.

1971: Στην Ελβετία, το Καζίνο του Μοντρέ φλέγεται από ένα πυροτέχνημα που πέταξε κάποιος κατά τη διάρκεια συναυλίας του Φρανκ Ζάπα. Το περιστατικό εμπνέει τους Deep Purple, που γράφουν το πιο γνωστό κομμάτι τους «Smoke on the Water».

1980: Ο Τζίμι Πέιτζ, ο Ρόμπερτ Πλαντ και ο Τζον Πολ Τζόουνς ανακοινώνουν την απόφασή τους να μην ξαναδημιουργήσουν τους Led Zeppelin, εξαιτίας του θανάτου του ντράμερ του συγκροτήματος Τζον Μπόναμ.

1980: Κατά τη διάρκεια ληστείας σε σούπερ μάρκετ σκοτώνεται σε ηλικία 69 ετών ο Στέφαν Βαλασίεβιτς, ο οποίος υπήρξε… νικήτρια των 100 μέτρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες το 1932, καθώς αγωνίστηκε ως γυναίκα με το όνομα Στέλα Γουόλς, ξεγελώντας τους διοργανωτές. Η νεκροψία θα αποδείξει ότι ποτέ δεν υπήρξε γυναίκα.

1991: Το Υπουργικό Συμβούλιο, υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ασχολείται με το Μακεδονικό και καταλήγει σε τρεις όρους για την αναγνώριση της γειτονικής χώρας: α) να αλλάξει η ονομασία «Μακεδονία», β) να αναγνωρίσει ότι δεν έχει εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας και γ) να αναγνωρίσει ότι στην Ελλάδα δε υπάρχει «μακεδονική μειονότητα».

1996: Η General Motors βγάζει στην αγορά το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο.

1998: Ο Νίκος Μαχλάς σκοράρει δύο φορές με τη Φίτεσε και γίνεται ο πρώτος ξένος σκόρερ όλων των εποχών στο ολλανδικό πρωτάθλημα με 31 γκολ, σπάζοντας το 29χρονο ρεκόρ του Σουηδού, Όβε Κίντβαλ, της Φέγενορντ, την περίοδο 1968-69.

2002: Αποκωδικοποιείται σχεδόν ολόκληρο το γονιδίωμα του ποντικού, αποκαλύπτοντας ότι περισσότερα από το 80% των γονιδίων του είναι ίδια με τα ανθρώπινα, ενώ στο 99% είναι παρόμοια. Στην έρευνα έλαβαν μέρος και δύο Έλληνες επιστήμονες. Από τις γενετικές ομοιότητες ανάμεσα στον άνθρωπο και το ποντίκι αναμένεται να καταστεί κατανοητή η γενετική βάση ανθρώπινων ασθενειών.

Γεννήσεις

1660 – Αντρέ Καμπρά, Γάλλος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας

1865 – Έντιθ Κάβελ, Αγγλίδα νοσοκόμα

1875 – Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Αυστριακός ποιητής

1878 – Μιχαήλ Β’, μέγας δούκας της Ρωσίας

1892 – Φρανθίσκο Φράνκο, Ισπανός στρατηγός και πολιτικός

1908 – Άλφρεντ Χέρσεϊ, Αμερικανός βακτηριολόγος

1910 – Άλεξ Νορθ, Αμερικανός συνθέτης

1913 – Ρόμπερτ Άντλερ, Αυστριακός εφευρέτης

1922 – Ζεράρ Φιλίπ, Γάλλος ηθοποιός

1925 – Λίνο Λατσεντέλι, Ιταλός ορειβάτης

1925 – Άλμπερτ Μπαντούρα, Καναδός ψυχολόγος

1927 – Γιώργος Βελέντζας, Έλληνας ηθοποιός

1944 – Ζεντάνι Μουχάμαντ ας Ζεντάνι, Λίβυος πολιτικός

1949 – Τζεφ Μπρίτζες, Αμερικανός ηθοποιός

1954 – Τόνι Τοντ, Αμερικανός ηθοποιός και παραγωγός

1962 – Αλεξάντερ Λιτβινένκο, Ρώσος πράκτορας

1963 – Σεργκέι Μπούμπκα, Ουκρανός αθλητής

1964 – Τζόναθαν Γκολντστάιν, Αμερικανός ηθοποιός

1964 – Σερτάμπ Ερενέρ, Τουρκάλα τραγουδίστρια

1964 – Μαρίζα Τομέι, Αμερικανίδα ηθοποιός

1969 – Jay-Z (κατά κόσμον Σον Κόρεϊ Κάρτερ), Αμερικανός ράπερ και παραγωγός

1977 – Σία Λιαροπούλου, Ελληνίδα δημοσιογράφος και παρουσιάστρια

1981 – Κόρτνεϊ Καμζ, Αμερικανίδα πορνογραφική ηθοποιός

1984 – Μπρουκ Τέσμακερ, Αμερικανίδα παλαίστρια και μοντέλο

1990 – Ντίμα Φιλίποφ, Έλληνας βολεϊμπολίστας

Θάνατοι

749 – Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Σύριος μοναχός

771 – Καρλομάν Α’, βασιλιάς των Φράγκων

811 – Κάρολος ο Νεότερος, βασιλιάς των Φράγκων

1131 – Ομάρ Καγιάμ, Πέρσης ποιητής, αστρονόμος, μαθηματικός και φιλόσοφος

1214 – Γουλιέλμος Α’, βασιλιάς της Σκωτίας

1270 – Θεοβάλδος Β’, βασιλιάς της Ναβάρρας

1334 – Πάπας Ιωάννης ΚΒ’

1642 – Αρμάν Ζαν ντι Πλεσί ντε Ρισελιέ, Γάλλος καρδινάλιος

1670 – Αλένα Αρζαμάσκαγια, Ρωσίδα επαναστάτρια

1679 – Τόμας Χομπς, Άγγλος φιλόσοφος

1732 – Τζον Γκέι, Άγγλος συγγραφέας

1798 – Λουίτζι Γκαλβάνι, Ιταλός φυσικός

1945 – Αδάμ Βαβουράκης, Έλληνας πολιτικός

1968 – Άρτσι Μάγιο, Αμερικανός σκηνοθέτης

1975 – Χάνα Άρεντ, Γερμανίδα πολιτική επιστήμονας

1976 – Πάτροκλος Καραντινός, Έλληνας αρχιτέκτονας

1976 – Τόμι Μπόλιν, Αμερικανός κιθαρίστας

1976 – Μπέντζαμιν Μπρίτεν, Άγγλος συνθέτης

1976 – Βασίλειος Παπαρρηγόπουλος, Έλληνας πολιτικός

1985 – Πάνος Παπαρρηγόπουλος, Έλληνας συγγραφέας

1993 – Φρανκ Ζάπα, Αμερικανός τραγουδοποιός

2004 – Έλενα Σουλιώτη, Ελληνίδα υψίφωνος

2009 – Ουμάγκα, Αμερικανός παλαιστής

2011 – Σόκρατες (κατά κόσμον Μπραζιλέιρο Σαμπάιο ντε Σόουζα Βιέιρα ντε Ολιβέιρα), Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής

2013 – Κωνσταντίνος Δρακάτος, Έλληνας ακαδημαϊκός

2017 – Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, πρόεδρος της Υεμένης

Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες

Διεθνής Ημέρα Γατόπαρδου
Διεθνής Ημέρα Τραπεζών

Γιορτάζουν

Βαρβάρα, Σεραφείμ, Σεραφειμία