Προπαγάνδα, εξαπάτηση και ψευδείς ειδήσεις στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς – Το παράδειγμα των μαζικών βρεφοκτονιών
Στις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς επιτέθηκε στο κιμπούτς Kfar Aza. Ο ισραηλινός στρατός επέτρεψε την πρόσβαση στο σημείο σε εκποσώπους του Τύπου τρεις μέρες μετά, στις 10 Οκτωβρίου, προκειμένου να καταγράψουν τις συνέπειες της επίθεσης. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης η δημοσιογράφος του i24 Nicole Zedeck έκανε ένα tweet στο οποίο έλεγε: «Στρατιώτες μου είπαν ότι πιστεύουν πως 40 μωρά/παιδιά σκοτώθηκαν. Ο ακριβής αριθμός των νεκρών παραμένει άγνωστος καθώς ο στρατός πάει από σπίτι σε σπίτι όπου βρίσκει όλο και περισσότερες ισραηλινές απώλειες».
Καθώς οι ώρες περνούσαν, το «40 μωρά/παιδιά σκοτώθηκαν» μετατράπηκε σε «μερικά αποκεφαλίστηκαν», χωρίς όμως η πληροφορία να επιβεβαιώνεται από τις ισραηλινές αρχές.
Πρώτη είδηση
Την επομένη, έντυπα ανά τον κόσμο κυκλοφόρησαν με πρωτοσέλιδα όπου υιοθετούσαν την ανεπιβεβαίωτη πληροφορία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα βρετανικές εφημερίδες όπως οι Times, Daily Telegraph, Daily Express, Independent, Sun και Metro.
Στις 11 Οκτωβρίου πολλά δυτικά μέσα αναπαρήγαγαν την «είδηση» επικαλούμενα τον εκπρόσωπο του Ισραηλινού πρωθυπουργού, σύμφωνα με τον οποίο «μωρά και βρέφη βρέθηκαν αποκεφαλισμένα στο Kfar Aza».
Ωστόσο, τα ίδια αυτά μέσα αναγκάστηκαν να αποσύρουν τα εν λόγω δημοσιεύματα και να προχωρούν σε επανορθώσεις όπως αυτή του CCN International: «Ενημέρωση: Το Ισραήλ δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τον συγκεκριμένο ισχυρισμό ότι τα μωρά αποκεφαλίστηκαν στην επίθεση της Χαμάς, λέει ένας αξιωματούχος, κάτι το οποίο έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενη δημόσια δήλωση».
Αργότερα την ίδια μέρα κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου ο αμερικανός πρόεδρος Joe Biden ισχυρίστηκε ότι είχε δει φωτογραφίες αποκεφαλισμένων μωρών λέγοντας: «Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι θα έβλεπα, ότι θα επιβεβαίωνα, φωτογραφίες τρομοκρατών να αποκεφαλίζουν παιδιά».
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο την περασμένη Πέμπτη, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Τζον Κίρμπι αναφερόμενος στις δηλώσεις του Τζο Μπάιντεν είπε: «Σίγουρα τα χθεσινά σχόλια του προέδρου… υπογραμμίζουν την απόλυτη εξαθλίωση και τη βάρβαρη φύση με την οποία αυτοί οι τρομοκράτες δολοφόνησαν και έσφαξαν αθώους Ισραηλινούς πολίτες. Και αυτό υπογραμμίζει περαιτέρω γιατί –και αυτό ήταν το συγκεκριμένο σημείο του προέδρου χθες– ότι πρέπει να σταθούμε στο πλευρό του Ισραήλ. Πρέπει να συνεχίσουμε να διασφαλίζουμε ότι έχουν την υποστήριξη που χρειάζονται», δήλωσε σύμφωνα με το CNN.
Η ζημιά είχε ήδη γίνει
Οι δηλώσεις του προέδρου Biden φιγουράριζαν στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων και στις κεντρικές σελίδες ειδησεογραφικών μέσων, ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν τα αντίποινα και τη συλλογική τιμωρία του λαού της Γάζας. Το κακό είχε ήδη γίνει.
Από την άλλη, οι μαρτυρίες δημοσιογράφων που κάλυψαν επίσης την επίσκεψη στο Kfar Aza δεν έτυχαν αντίστοιχης δημοσιότητας. Ο Samuel Forey, ανταποκριτής στη Μέση Ανατολή για την Le Monde, Le Soir και Mediapart έγραψε: «Ήμουν στο Kfar Aza χθες. Κανείς δεν μου είπε για αποκεφαλισμούς, ακόμα λιγότερο για αποκεφαλισμένα παιδιά, ακόμη λιγότερο για 40 αποκεφαλισμένα παιδιά».
Αλλά και ο Oren Zif δημοσιογράφος και φωτορεπόρτερ του 972mag έγραψε στο X: «Έχω πολλές ερωτήσεις σχετικά με τις αναφορές για “αποκεφαλισμένα μωρά της Χαμάς” που δημοσιεύτηκαν μετά την περιοδεία των μέσων ενημέρωσης στο χωριό. Κατά τη διάρκεια της περιοδείας δεν είδαμε κανένα στοιχείο γι’ αυτό, ούτε ο εκπρόσωπος του στρατού ούτε οι διοικητές ανέφεραν τέτοια περιστατικά», ενώ σε νεότερη ανάρτησή του διευκρίνιζε: «Τις τελευταίες μέρες, αυτό το νήμα χρησιμοποιήθηκε για να ισχυριστούν, ψευδώς, ότι η Χαμάς δεν δολοφόνησε παιδιά. Θα ήθελα να καταστήσω σαφές, όπως είπα και πριν: η Χαμάς αναμφίβολα δολοφόνησε αμάχους, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Η μόνη ερώτηση αφορούσε τις λεπτομέρειες αυτών των φρικτών πράξεων.
Αλλά και η ανταποκρίτρια του Sky News είπε κι αυτή με τη σειρά της ότι δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες. «Απευθύναμε ερώτημα στον IDF (Ισραηλινός στρατός), τρεις φορές, για να επιβεβαιώσει τους αριθμούς και τις πληροφορίες και δεν το έχει κάνει ακόμη».
Στις 12 Οκτωβρίου, η παρουσιάστρια του CNN Sara Sidner που είχε αναμεταδώσει την πληροφορία για τα αποκεφαλισμένα μωρά, σε tweet της ζήτησε συγγνώμη λέγοντας: «Χθες, το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού είπε ότι επιβεβαίωσε ότι η Χαμάς αποκεφάλισε μωρά και παιδιά ενώ ήμασταν ζωντανά στον αέρα. Η ισραηλινή κυβέρνηση λέει σήμερα ότι ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να επιβεβαιώσει ότι αποκεφαλίστηκαν μωρά. Έπρεπε να είμαι πιο προσεκτική με τα λόγια μου και λυπάμαι γι’ αυτό».
Η ίδια η Χαμάς αρνείται τους ισχυρισμούς ότι μαχητές της αποκεφάλισαν παιδιά, λέγοντας ότι είναι όλα ψέματα.
Μεταξύ των θυμάτων και η αλήθεια
Οσο ο πόλεμος συνεχίζεται, η γραμμή μεταξύ των γεγονότων και της παραπληροφόρησης θολώνει. Η διασπορά ψευδών ειδήσεων από υψηλά ιστάμενους και κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης έχει προσδώσει στον πόλεμο χαρακτηριστικά προπαγάνδας, και μάλιστα όχι τυχαίας.
Η προπαγάνδα περί βρεφοκτονίας έχει καταγραφεί ιστορικά σε πολλούς πολέμους:
- Το 1641, μετά την Ιρλανδική Εξέγερση, κυκλοφόρησε στο Λονδίνο η φήμη ότι καθολικοί Ιρλανδοί ξεκοίλιαζαν έγκυες, έβγαζαν τα βρέφη και τα σκότωναν χτυπώντας τα σε βράχους.
- Το 1782 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έστησε μια ψεύτικη έκδοση με την οποία υποστήριζε ότι οι ιθαγενείς Σενέκα, λειτουργώντας για λογαριασμό των Άγγλων, αφαιρούσαν το σκαλπ και τα νύχια γυναικών, παιδιών και βρεφών που στη συνέχεια έκαιγαν ζωντανά.
- Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι αντιμαχόμενοι αλληλοκατηγορούνταν ότι σκότωναν νήπια με τις ξιφολόγχες τους.
- Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ΗΠΑ ισχυρίζονταν το ίδιο για τους Ιάπωνες
Στόχος σε κάθε περίπτωση είναι να παρουσιαστεί ο αντίπαλος σαν ένα ανθρωπόμορφο κτήνος ώστε να γίνουν αποδεκτά τα όποια αντίποινα ακόμη και αν αυτές οι ενέργειες παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και συνιστούν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
