Οι κοινωνικές ανισότητες και το περιβάλλον
«Πρέπει να θέσουμε την τάξη και τις μελέτες της ανισότητας μεταξύ των κοινωνικών τάξεων στο επίκεντρο των αναλύσεών μας για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις», δήλωσε ο Πικετύ. «Αν δεν το κάνετε, απλώς δεν θα μπορέσετε να συγκεντρώσετε την πλειοψηφία των ανθρώπων που τάσσονται υπέρ μιας ισχυρής δράσης και δεν θα μπορέσετε να τα καταφέρετε».
Ο διακεκριμένος Γάλλος οικονομολόγος είναι ο συγγραφέας του θεμελιώδους έργου «Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα» και ένας από τους κορυφαίους στοχαστές στον κόσμο για την ανισότητα.
Το έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και στρέφει όλο και περισσότερο την προσοχή του στην κλιματική κρίση ως συνδιευθυντής του World Inequality Lab.
Μέχρι σήμερα, ενώ οι περιβαλλοντολόγοι έχουν βάλει στο στόχαστρο τις ανεπτυγμένες χώρες, αντιπαραβάλλοντας τις υψηλές εκπομπές τους με τη δυσπραγία του αναπτυσσόμενου κόσμου, οποιαδήποτε μορφή ταξικής ανάλυσης – που να αντιμετωπίζει τις ανησυχίες των φτωχών ανθρώπων εντός των πλούσιων χωρών – απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με τον Πικετύ.
Ανέφερε χαρακτηριστικά πως «Μία από τις μεγάλες αποτυχίες του περιβαλλοντικού κινήματος μέχρι σήμερα ήταν ότι τείνει να αγνοεί την ταξική διάσταση και την κοινωνική ανισότητα. Το βρίσκω πολύ εντυπωσιακό».
«Το χάσμα ανισότητας στον άνθρακα είναι μεγαλύτερο από ό,τι ήταν από τον 19ο αιώνα»
Είπε ότι το ζήτημα της ανισότητας των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι πλέον ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα του κόσμου. Το χάσμα ανισότητας στον άνθρακα «είναι τώρα μεγαλύτερο από ό,τι ήταν από τον 19ο αιώνα», είπε. Αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τις επιθέσεις που δέχεται η πολιτική για το κλίμα από ορισμένες πλευρές.
Οι ανεπαρκώς στοχευμένες πολιτικές για την ενέργεια σε όλο τον κόσμο επιβαρύνουν περισσότερο τους φτωχούς ανθρώπους, για τους οποίους η ενέργεια, τα τρόφιμα και η στέγαση καταλαμβάνουν πολύ μεγαλύτερα μερίδια του προϋπολογισμού των νοικοκυριών απ’ ό,τι για τους εύπορους. Αυτό προκαλεί αντιδράσεις, σύμφωνα με τον Πικετύ.
Εάν οι πολιτικές για το κλίμα θεωρηθούν άδικες, πλήττοντας τους ανθρώπους με χαμηλά εισοδήματα, ενώ εκείνοι με πολυτελή τρόπο ζωής συνεχίζουν ανέγγιχτοι, θα δημιουργηθούν κινήματα διαμαρτυρίας, όπως οι «gilets jaunes» (σ.σ. Τα κίτρινα γιλέκα) που έφεραν τη Γαλλία σε ακινησία πριν από πέντε χρόνια, είπε.
«Όλοι τώρα καταλαβαίνουν ότι θα πρέπει να καταβάλουν κάποια προσπάθεια (για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου), δεν θα είναι μόνο οι πλούσιοι. Αλλά αυτή η προσπάθεια πρέπει να κατανεμηθεί με τρόπο που να μπορεί να γίνει αποδεκτή από τον πληθυσμό. Αν δεν το αντιμετωπίσετε αυτό, θα έχουμε ένα γιγαντιαίο κίνημα κίτρινων γιλέκων παντού.
Εκτός από τη ρύθμιση για τον περιορισμό των πιο αχρείαστων εκπομπών, ο Πικετύ προτείνει έναν «προοδευτικό φόρο άνθρακα», με τον οποίο όλοι θα έχουν ένα δωρεάν επίδομα εκπομπών που θα καλύπτει τις συνήθεις ανάγκες, αλλά οι δραστηριότητες πέραν αυτού – όπως οι συχνές πτήσεις διακοπών, τα μεγάλα σπίτια ή τα μεγάλα οχήματα – θα φορολογούνται με μεγαλύτερες αυξήσεις, έτσι ώστε οι πιο ρυπογόνες δραστηριότητες να υπόκεινται σε «έναν τεράστιο φορολογικό συντελεστή».
Πιστεύει ότι μια τέτοια προσέγγιση θα αποδειχθεί δημοφιλής. Επί του παρόντος, πολλοί λιγότερο εύποροι άνθρωποι ανησυχούν ότι θα επωμιστούν το βάρος των μέτρων για τον περιορισμό των εκπομπών.
Η κοινωνική αδικία ως λόγος που επιτείνονται οι ανισότητες – Η ακροδεξιά και οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής
«Πολλοί άνθρωποι και οι πιο κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούσες ομάδες, αισθάνονται ότι όλα είναι εναντίον τους και ότι θα πληρώνουν για όλους, ιδίως οι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές. Αυτό είναι ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής δυσκολίας που έχουμε σήμερα», δήλωσε. «Πρέπει να προσπαθήσουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να πείσουμε αυτές τις ομάδες ότι οι άνθρωποι στην κορυφή πληρώνουν το δίκαιο μερίδιό τους. Πρέπει να ξεκινήσετε ακριβώς από την κορυφή, τους ανθρώπους που θα έπαιρναν ένα ιδιωτικό τζετ».
Η κλιματική κρίση θεωρείται συχνά ως μια αντιπαράθεση των ανεπτυγμένων χωρών, του λεγόμενου παγκόσμιου βορρά, έναντι των αναπτυσσόμενων χωρών, στον παγκόσμιο νότο. Αλλά οι πολλοί φτωχοί άνθρωποι μέσα στις πλούσιες χώρες κινδυνεύουν να προσελκυστούν από εθνικιστές ή λαϊκιστές πολιτικούς που αντιτίθενται στη δράση για το κλίμα.
Ο Πικετί υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να διαβεβαιωθούν ότι εξυπηρετούνται και τα δικά τους συμφέροντα. «Αν θέλουμε να ξεφύγουμε από αυτό το είδος εθνικιστικού, «χώρα εναντίον χώρας» αισθήματος, πρέπει να αναπτύξουμε κάποια νέα μορφή ταξικής αλληλεγγύης που να υπερβαίνει το εθνικό κράτος», είπε.
«Πρέπει να πείσουμε τη μεσαία τάξη και τις ομάδες με χαμηλότερο εισόδημα στον βορρά ότι, αναγκάζοντας τις πλουσιότερες ομάδες να συνεισφέρουν πολύ περισσότερο και να μειώσουν τον τρόπο ζωής τους, αυτό θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος στον νότο, αλλά αυτό μπορεί ταυτόχρονα να λύσει και ορισμένα από τα προβλήματα στον βορρά».
Χωρίς τέτοιες μεταρρυθμίσεις, είπε ο Γάλλος οικονομολόγος, «θα έχουμε μεγάλη κλιματική καταστροφή», καθώς οι τρέχουσες πολιτικές δεν λειτουργούν.
Ο Guardian ζήτησε τις απόψεις 15 κορυφαίων οικονομολόγων και εμπειρογνωμόνων σε θέματα κλίματος και διαπίστωσε υψηλό βαθμό συναίνεσης ότι το μεγάλο χάσμα μεταξύ των εκπομπών των πλούσιων και των φτωχών σε όλο τον κόσμο πρέπει να αντιμετωπιστεί με πολιτικές καλύτερα προσαρμοσμένες από ό,τι σήμερα.
